Zachodni Ośrodek Badań Społecznych i Ekonomicznych

A+ R A-

Monitoring prasy podziemnej 1989 - Kampania wyborcza w "Feniksie"

Spis treści
Monitoring prasy podziemnej 1989
Kampania wyborcza w "Feniksie"
"Solidarność Środkowego Nadodrza" o kampanii i wyborach
Po wyborach - podobieństwa i różnice
Wszystkie strony

Kampania wyborcza w „Feniksie”

W kwietniu 1989 r. ukazały się dwa numery „Feniksa” (nr 189 i 190). Pierwszy z nich informował głównie o odtwarzanych strukturach „Solidarności” w zakładach pracy województwa gorzowskiego, w tym o spotkaniu przedstawicieli 45 komitetów założycielskich z Radą Regionu, w którym brało udział 170 osób. W numerze znalazła się też relacja z Niezależnego Forum Kultury organizowanym przez Komitet Obywatelski przy Lechu Wałęsie oraz informacja o organizowanych protestach przeciwko planom budowy elektrowni atomowej w Klempiczu. Wprost do zbliżających się wyborów parlamentarnych odniósł się jedynie Wojciech Szczepanowski w tekście „Konferencja Regionalna” informując, że Rada Regionu powołała trzy komisje problemowe, w tym ds. zbliżających się wyborów. Autor pozytywnie ocenił Okrągły Stół, który jego zdaniem pomaga w tworzeniu się komisji zakładowych „Solidarności”:

„…powoli, lecz systematycznie rosną szeregi „Solidarności”. „Okrągły Stół” pomaga, chociaż każde jego zakorkowanie powoduje w terenie spadek zapisów.” 

Następny (190) numer „Feniksa” ukazał się 29. kwietnia jako pierwszy numer wyborczy pod nazwą – Feniks Wyborczy. Biuletyn Informacyjny Gorzowskiej „Solidarności”. Ten i następne numery zostały już całkowicie zdominowane przez problematykę wyborczą. 

W numerze 190. znajdujemy informację o powołaniu Komitetu Obywatelskiego (KO) „Solidarność” (z inicjatywy Rady Regionu NSZZ „S”, Tymczasowej Wojewódzkiej Rady NSZZ „S” Rolników Indywidualnych, Ruchu Młodzieży Niezależnej, Klubu Inteligencji Katolickiej, Klubu Chrześcijańsko-Demokratycznego) i wyborze kandydatów na parlamentarzystów oraz przewodniczącego KO. Zawarto w nim także apel do mieszkańców Regionu Gorzowskiego o udział w wyborach, podkreślając jego znaczenie. Uczestnictwo w czerwcowych wyborach uznano za: 

1. najważniejsze zadanie dla „Solidarności” i demokratycznej opozycji,

2. przejęcie części odpowiedzialności za kraj (mimo ryzyka uwiarygodniania, legitymizowania władzy),

3. rozpoczęcie koniecznej „gruntownej przebudowy systemu polityczno-gospodarczego kraju w sposób ewolucyjny” 

4. rezygnację z przemocy, z dążenia do siłowej konfrontacji

5. wykazanie aktywności obywatelskiej - „Po Okrągłym Stole postawa bojkotu czy totalnej negacji oznacza w praktyce oznacza bowiem bierność i konsekwentne wykluczenie się z realnego wpływu na proces reform.”

6. ratowanie Polski - „rodzi się szansa na ratowanie Polski…”

7. odrzucenie apatii - „Spróbujmy raz jeszcze obudzić w sobie nadzieję, przełamać zmęczenie, otrząsnąć się z apatii i zniechęcenia”

8. pierwszy krok do pełnej demokracji - „czerwcowe wybory to pierwszy etap … na drodze do prawdziwie wolnych wyborów za cztery lata”.

W numerze zamieszczono również apel Lecha Wałęsy do wyborców z województwa gorzowskiego o poparcie kandydatów KO oraz listę kandydatów „Solidarności” do Sejmu i Senatu i ich sylwetki, a także  instrukcję do głosowania. 

Na stronach „Feniksa” pojawiły się też pierwsze hasła wyborcze: „Bądźmy solidarni !!!”, „Wolny wybór naszą szansą. Jeszcze większą „Solidarność”, „Niezależni posłowie to NIEZALEŻNA POLSKA”

Drugi numer wyborczy „Feniksa” (nr 2/191) ukazał się z datą 10. maja 1989 r. Główną część numeru zajmuje prezentacja programu wyborczego KO „Solidarność”, obejmującego takie zagadnienia jak: Prawa obywatelskie, Gospodarka, Warunki życia społeczeństwa, Emerytura, Bezpieczeństwo pracy, Mieszkania, Ekologia, Służba zdrowia, Szkoły i uczelnie, Młodzież, Uciążliwości życia codziennego. W numerze poinformowano o spotkaniu kandydatów KO z biskupem Józefem Michalikiem, zawarto też reklamę kandydatów i wywiad ze Stanisławem Żytkowskim, kandydatem KO „S” na senatora.

Trzeci numer wyborczy „Feniksa” (3/192) z dnia 18. maja 1989 r. zawierał wywiady z kandydatami „Solidarności” na parlamentarzystów (Stanisławem Bożkiem i Stefanią Hejmanowską). W artykule „Czerwona kartka” przedstawiono biogramy niektórych kandydatów strony koalicyjnej, podkreślając ich oddanie „komunistycznemu” systemowi. Zarzucano kandydatom partyjnym ukrywanie w trakcie kampanii wyborczej ich przynależności. Pojawiło się nawet hasło: „WYBORCO! Kandydaci z PZPR i ZSL boją się Twoich skreśleń. Na obwieszczeniach ukrywają swoją przynależność partyjną. Liczą, że pomylisz ich z kandydatami „Solidarności”.  Bądź czujny, nie daj się oszukać!

Ostatni numer wyborczy „Feniksa” (4/193) ukazał się 26. maja 1989 r. Ponownie zawarto w nim szczegółową instrukcję dotyczącą głosowania. Zachęcano nie tylko do głosowania na kandydatów solidarnościowych, ale jednocześnie do skreślania kandydatów strony koalicyjnej z listy krajowej. W numerze zamieszczono wywiady z kandydatami na posłów (Włodzimierzem Mokrym i Markiem Rusakiewiczem). Zamieszczono także list Lecha Wałęsy do wyborców sprawie mniejszości narodowych i wyznaniowych.

W pierwszym numerze „Feniksa” (nr 194), który ukazał się po wyborach (01. lipca 1989 r.), podsumowanie kampanii wyborczej i wygranych wyborów nie jest jedynym tematem, ani nawet dominującym w tym numerze. Pojawiają się dwa bardzo krótkie teksty polemiczne ze Zdzisławem Morawskim, który swoją przegraną w wyborach do Senatu tłumaczył „prymitywizmem” wyborców oraz artykuł Romana Rutkowskiego „Powyborcze refleksje”, w którym autor krytykuje decyzję w sprawie uzupełnienia wyborów do Sejmu po odrzuceniu listy krajowej: „Wola wyborców w sprawie listy krajowej nie została uszanowana i to zarówno przez koalicję jak i opozycję.” Nie tylko sprawa listy krajowej wywołała u części działaczy opozycyjnych kontrowersje. Podobnie stało się w przypadku decyzji Krajowej Komisji Wykonawczej (KKW) „Solidarność”, która wezwała po wyborach do rozwiązania wojewódzkich Komitetów Obywatelskich. Na pierwszej stronie „Feniksa” zamieszczono relację z posiedzenia gorzowskiego Komitetu Obywatelskiego, na którym miała miejsce gorąca dyskusja nt. kontrowersyjnej uchwały KKW rozwiązującej Komitety Obywatelskie szczebla wojewódzkiego – zarzucano pośpiech i arbitralność; niektórzy stwierdzali, że jak nie będzie komitetów, to niczego nie będzie, a utrata nazwy „S” – oznacza utratę siły przebicia. Ostatecznie podjęto uchwałę w sprawie rozwiązania komitetu wojewódzkiego, pozostawiając komitety lokalne i zwracając się do działaczy komitetów o dalszą aktywność, w tym na rzecz samorządu terytorialnego. W numerze zamieszczono również relację z wizyty Biskupa Gorzowskiego  w siedzibie Rady Regionu „S”, omówiono sytuację w Związku, przedstawiono sprawozdanie z działalności Rady Regionu NSZZ „Solidarność”. Przedstawiono także opis reakcji Komitetu Wojewódzkiego PZPR po wyborach, w tym zapowiedzi zmian personalnych oraz relację z III Plenum Miejskiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego (SD), które przyjęło wniosek w sprawie zmiany nazwy SD na PPD – Polską Partię Demokratyczną i wyraziło gotowość do współpracy z „Solidarnością”

Jak informował „Feniks” Rada Regionu NSZZ „Solidarność” w Gorzowie Wlkp. przyjęła oświadczenie w sprawie Tygodnika „Ziemia Gorzowska”, zarzucające tygodnikowi monopol sprzeczny z ustaleniami Okrągłego Stołu. Wezwano do przekształcenia „ZG” w pismo obywatelskie.

W numerze zawarto relację z koronacji obrazu Matki Boskiej Rokitniańskiej, wywiad z księdzem Prymasem Józefem Glempem, a także apel do rządu Chińskiej Republiki Ludowej o zaprzestanie przemocy kończący się hasłem: „TUANCIE”  - to po chińsku „Solidarność”